วัดพระบรมธาตุ มนต์ขลังแห่งศรัทธา คู่บ้านคู่เมืองตาก

วัดพระบรมธาตุ หรือเรียกในชื่ออื่นว่า วัดพระธาตุ, วัดพระบรมธาตุเมืองตาก, วัดพระบรมธาตุบ้านตาก ตั้งตระหง่านอยู่บนเนินเขาในตำบลเกาะตะเภา วัดแห่งนี้เป็นศาสนสถานอันศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่งในประเทศไทย ที่ชาวเมืองจังหวัดตากและพุทธศาสนิกชนทั่วไป ให้ความเคารพศรัทธาเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะองค์พระบรมธาตุเจดีย์ซึ่งเป็นพระธาตุประจำปีเกิดปีมะเมีย

สถาปัตยกรรมและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ภายในวัด

จุดเด่นของวัดพระบรมธาตุคือ พระบรมธาตุเจดีย์ทรงแปดเหลี่ยมศิลปะล้านนา ที่สันนิษฐานว่าสร้างครอบเจดีย์องค์เดิมไว้ โดยพระครูพิทักษ์บรมธาตุ (หลวงพ่อทองอยู่) องค์เจดีย์บุภายนอกด้วยทองดอกบวบ (ทองเหลืองผสมทองแดง) และมีเจดีย์ขนาดเล็ก 16 องค์รายล้อม นอกจากนี้ยังมีซุ้มสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปอีก 12 องค์

ภายในวัดยังมีสิ่งสำคัญอื่นๆ เช่น อุโบสถที่สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2494 ภายในประดิษฐาน หลวงพ่อทันใจ พระพุทธรูปปางมารวิชัยที่เลื่องชื่อเรื่องความศักดิ์สิทธิ์และสมปรารถนา วิหารเก่าแก่ที่มีเพดานสูง 2 ชั้น และวิหารไม้อีกหลังที่มีลวดลายแกะสลักสวยงาม นอกจากนี้ยังมีศาลาการเปรียญและหอสวดมนต์ที่สร้างขึ้นในสมัยต่างๆ กัน

ตำนานและความเป็นมา

ตามตำนานพระเจ้าเลียบโลกที่พบในสมุดข่อยภายในวัด กล่าวว่าพระพุทธเจ้าเคยเสด็จมายังดอยมะหิยะกะ (หรือมะหิยังกะ) ในเขตเมืองตาก และตรัสว่าสถานที่นี้เป็นที่ร่มรื่น หากพระองค์ปรินิพพานแล้วให้นำอัฐิและเกศามาประดิษฐานไว้ที่นี่ ต่อมาพระอานนท์ได้สร้างเจดีย์ทรงแปดเหลี่ยม แล้วนำพระบรมสารีริกธาตุและพระเกศามาประดิษฐานไว้ ในองค์พระเจดีย์

อย่างไรก็ตาม จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี นักวิชาการบางท่านเสนอว่าวัดพระบรมธาตุอาจสร้างขึ้นตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18 ตรงกับสมัยสุโขทัย เนื่องจากมีโบราณสถานสมัยสุโขทัยตั้งอยู่ในพื้นที่ใกล้เคียง เช่น เจดีย์ยุทธหัตถี ซึ่งอยู่ห่างกันเพียง 300 เมตรเท่านั้น

พิพิธภัณฑ์วัดพระบรมธาตุ

ภายในวัดยังมี พิพิธภัณฑ์วัดพระบรมธาตุ ที่สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2544-2545 ภายในจัดแสดงและเก็บรักษาพระพุทธรูปไม้ หีบธรรม ตู้ธรรม ถ้วยชามสังคโลก อาวุธโบราณ เงินโบราณ เครื่องใช้โบราณ และวัตถุโบราณอื่นๆ ในอดีตพิพิธภัณฑ์เปิดให้เข้าชมอย่างอิสระ แต่ปัจจุบันต้องติดต่อเจ้าหน้าที่เพื่อขอชมและมีเจ้าหน้าที่ดูแล

การขึ้นทะเบียนโบราณสถาน

วัดพระบรมธาตุ เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีสภาพทางภูมิศาสตร์เป็นเนินสูงกว่าพื้นที่โดยรอบ มีแม่น้ำปิงไหลผ่านห่างออกไปทางทิศตะวันออกประมาณ 800 เมตร สภาพธรณีวิทยาของพื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบด้วยหินอัคนี เช่น หินแกรนิต และหินแกรโนไดโอไรต์

กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานและกำหนดเขตที่ดินโบราณสถานวัดพระบรมธาตุ จังหวัดตาก โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 114 ตอนพิเศษ 87ง วันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2540

วัดพระบรมธาตุเป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมและศาสนาที่สำคัญของจังหวัดตาก นักท่องเที่ยวที่สนใจสามารถเข้าสักการะและเยี่ยมชมได้ทุกวัน โดยไม่เสียค่าเข้าชม

สถานที่ตั้งและการเดินทาง

วัดพระบรมธาตุ ตั้งอยู่ที่ ม.3 บ้านพระธาตุ ถ.บ้านตาก–แม่ระมาด ตำบล เกาะตะเภา อำเภอ บ้านตาก จังหวัด ตาก ประเทศไทย สำหรับการเดินทางมายังวัดพระบรมธาตุก็สะดวกสบาย สามารถเดินทางจากตัวเมืองตากตามทางหลวงหมายเลข 1107 ประมาณ 35 กิโลเมตร แล้วเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข 1175 อีก 1 กิโลเมตร หรือใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 1 เข้าอำเภอบ้านตากผ่านสะพานข้ามแม่น้ำปิง แล้วเลี้ยวขวาผ่านวัดท่านา จนถึงสามแยกแล้วเลี้ยวซ้ายอีก 200 เมตร วัดจะอยู่ทางซ้ายมือ และเจดีย์ยุทธหัตถีจะอยู่ฝั่งตรงข้ามกัน